Jakie badania płuc po COVID?

Czy infekcja koronawirusem może przebiegać bezobjawowo?

Infekcja SARS-CoV2, jak już doskonale wiemy, może przebiegać w bardzo różnorodny sposób, dając w efekcie bardzo szerokie spektrum obrazu choroby. Począwszy od bezobjawowego przebycia (udowodnionego niekiedy na podstawie dodatniego miana przeciwciał anty-SARS-CoV2 mimo braku przebytego szczepienia), poprzez skąpo-objawową samoograniczającą się infekcję grypopodobną przechodzoną w warunkach domowych, COVID-19 może przebiegać jako ciężka infekcja wymagająca hospitalizacji wraz ze wsparciem układu oddechowego:
— biernym (tlenoterapia na wąsy/maskę)
— czynnym (mechaniczna wentylacja – tzw. respiratoroterapia).

Zaawansowane zniszczenie płuc poprzez ogólnoustrojową reakcję zapalną (tzw. burza cytokinowa) może doprowadzić do znacznego uszkodzenia układu oddechowego i krążenia, obarczonego wysoką śmiertelnością i wymagającego zastosowania mechanicznego wsparcia z wykorzystaniem natlenowania pozaustrojowego wraz ze wsparciem układu krążenia (tzw ECMO) jako terapii pomostowej do przeszczepu lub samoistnego wyzdrowienia.

Jakie uszkodzenia w płucach wywołuje COVID-19?

Opisywany w badaniach rentgenowskich i tomografii komputerowej tzw. obraz matowej szyby jest wyrazem śródmiąższowego zapalenia płuc, które w wielu przypadkach może rozpocząć proces ich przewlekłego włóknienia i perspektywie kilku lat rozwój źle rokującej niewydolności oddechowej.2. Dodatkowo, zaostrzeniu i destabilizacji mogą ulec dotychczas dobrze kontrolowane choroby płuc jak POChP, częsta w wśród osób palących papierosy czy astma, nierzadko nierozpoznana u osób z alergią.

Nawet bardzo łagodny przebieg zakażenia koronawirusem, może inicjować tlący się przewlekły proces zapalny, który nierozpoznany może doprowadzić do niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci. Dotyczy to szczególnie płuc i niewydolności oddechowej oraz mięśnia serca.

Kiedy diagnozować uszkodzenie płuc po COVID’owe?

Ponieważ współczesna medycyna dysponuje już metodami skutecznej terapii ww. schorzeń, bardzo ważne jest ich wykrywanie na jak najwcześniejszych etapach, dając możliwość realnego wydłużenia życia. Ważne są w tej sytuacji badania przesiewowe układu oddechowego i krążenia, a niezbędne w sytuacji pojawienia się niepokojących objawów. Co istotne, bez przeprowadzenia diagnostyki, nie można prawidłowo zróżnicować, czy wynikają one z uszkodzenia płuc czy serca, a leczenie w każdej z sytuacji jest zupełnie inne.

Objawami, które powinny budzić niepokój i skłonić nas do przeprowadzenia badań są:
— duszność występująca podczas wysiłku fizycznego, a także duszność spoczynkowa,
— spadek wydolności fizycznej, większa męczliwość podczas codziennych czynności, które do niedawna nie sprawiały problemów,
— zadyszka podczas nawet niewielkiej aktywności,
— uczucie kołatania serca podczas niewielkiego wysiłku lub w spoczynku,
— zawroty głowy, uczucie „omdlenia” zwłaszcza podczas aktywności fizycznej.

Jakie badania powinniśmy wykonać dla oceny uszkodzenia płuc?

1. RTG klatki piersiowej

Wszystkie te objawy mogą być skutkiem uszkodzenia płuc lub serca. W celu wyjaśnienia przyczyn, proste zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej jest w większości przypadków niewystarczające. Mówi ono bowiem w sposób bardzo „zgrubny” o zmianach w płucach, bez uwidoczniania szczegółów, a wcale nie dokonuje oceny funkcji płuc, gdyż nie jest badaniem czynnościowym.

2. Badanie spirometryczne

Spirometria jest ważnym uzupełniającym badaniem, które wraz z oceną RTG jest w stanie powiedzieć, na ile uszkodzone są płuca i większości przypadków pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania.

W pewnych rzadszych przypadkach wymagane jest przeprowadzenie bardziej szczegółowej diagnostyki specjalistycznej (jak np. wykonanie tzw. pletyzmografii i oceny dyfuzji gazów w pęcherzykach płucnych) – która nie jest już domeną internisty, lecz pulmonologa.

Ponieważ spirometria jest badaniem czynnościowym, istnieją do niej określone wskazania i przeciwwskazania – kwalifikację do badania musi przeprowadzić internista, który dalej je interpretuje, co wymaga to odpowiedniej wiedzy i doświadczenia lekarskiego.

Zły wynik spirometrii wskazuje najczęściej na chorobę płuc (choć dobry nie zawsze ją wyklucza, dlatego ważne jest doświadczenie lekarza), natomiast prawidłowy wskazywać może na patologię układu krążenia i konieczność konsultacji kardiologicznej.

Opracował: dr hab. n. med. Adrian Doroszko, prof. UMW.
Powyższy tekst ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie może zastąpić profesjonalnej diagnozy czy porady. Pamiętaj: każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny. Tej zaś powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.